anlamak Que signifie?

Origine (étymologie):

T. aŋ “anlayış, zihin” + T. addan eylem yapım eki +la-. bk. an (III).

11. yüzyıl öncesinde “anlamak” karşılığında uk- fiili yaygındır. Kâşgarlı Mahmud, Ar. fahima karşılığını verdiği aŋla- eyleminin Oğuzca olduğunu belirtir. EDPT, bu eyleme ait oldukları varsayılan bazı runik örneklerin gerçekte uydurma olduğunu gösterir (EDPT: 186; OTWF: 429). Wilkens, Eski Uygurcadaki "araştırmak, incelemek; anlamak" anlamlarını ve aŋla- bil- "anlamak ve farkına varmak", aŋlayu kör- "tamamen araştırmak, incelemek" yapılarını kaydeder (2021: 55).

Türkiye Türkçesi ağızlarında anna-, aŋna-, ağna-, āna-, ayna- biçimleri tespit edilir (DS).

Az. anla-; Trk. āŋla-; Gag. anna-; Tat., Bşk., KrçBlk., Kzk., KKlp., Özb., aŋla-; Krg. aŋda-; YUyg. aŋli-; SUyg. aŋna-; Hks. oŋna- biçimlerindedir (ESTY I 153). 

köŋülke kirürmü sözüŋ tıŋlayın / özüm ögrenürmü anı aŋlayın (Yûsuf Has Hâcib, Kutadgu Bilig, 1069)

ol sözüg aŋladı (Kâşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugâti’t-Türk, 1072).

aŋlayasız kim ol vaktın kim Mısr iline kahtlık düşdi (Behçetü’l-Hadâik fi Mev’izati’l-halâik, 13. yy.).

çün benüm aŋladugum bir sır-durur / deŋiz-ile yazı baŋa bir-durur (Gülşehrî, Mantıku’t-tayr, 1317).

‘ākıbetni kördüŋ ve ‘ukūbetni ėşitip aŋladıŋ (Sibîcâbî, Sadî Gülistan, 14. yy.). 

yigit yigit beg yigit sen benüm ünüm aŋla sözüm diŋle (Dede Korkut Kitabı, 15. yy.).

anlarıŋ lisān-ı mühmelelerin tercümān ile aŋlaya (Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 17. yy.).

Râkım bir sert söz söyleyecek olsa kıza âdeta bir fenalık geleceğini hâlinden anlamıştı (Ahmet Midhat Efendi, Felâtun Bey ile Râkım Efendi, 1875/1876).

Ey ıssız dağlardan gelen turnalar! / Gizli bir yaylaya uğradınız mı? / Çalınır mı idi davul zurnalar, / Bir göç geçtiğini anladınız mı? (Ömer Seyfettin, Köroğlu Kimdi? 1919).